کمال گرایی چیست؟ آیا می‌توانیم بر کمالگرایی غلبه کنیم؟

در میان ما انسان‌ها شاید کمتر کسی باشد که به دنبال موفقیت و رسیدن به آرزوهایش نباشد. بسیاری از ما آرزوهایی داریم که احساس می‌کنیم علاوه بر اینکه می‌توانند باعث رضایت ما از زندگیمان بشوند بلکه می‌توانند ما را کامل‌تر کرده و شخصیت خاصی به ما ببخشند. اما این حس کامل بودن اگر از حدی بگذرد می‌تواند مشکلات زیادی برای ما به دنبال داشته باشد.

 اگر می‌خواهید به صورت دقیق‌تری با کمال گرایی آشنا شده و بدانید که چه اثراتی بر روی افراد مبتلا به آن دارد توصیه می‌کنیم که در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

کمال گرایی چیست؟

درواقع هر زمان فردی از شخصیت و رفتار خود یا دیگران و همچنین نحوه انجام کارهای خود یا دیگران، در ذهنش یک استاندارد بیش از حد تعیین کرده باشد می‌توان گفت که آن فرد دچار کمال گرایی است.

 افراد کمال گرا همه مثل هم نیستند بعضی از آن‌ها به دلیل توانایی‌های بالا و همچنین استعدادهایشان ممکن است در طول زندگی به برخی از اهدافی که دارند دست پیدا کنند اما ممکن است برای برخی دیگر اینطور نباشد و چنین افرادی اتفاقاً به دلیل شکست‌هایی که امکان دارد در رسیدن به برخی اهدافشان داشته باشند بیشتر در معرص آسیب‌های ناشی از کمال گرایی باشند. اگر شما کمال گرا باشید باید بدانید که این موضوع به سلامت شما مربوط نمی‌شود و بیماری نیست بلکه بخشی از سرشت و شخصیت شماست.

 اما نکته‌ای که باید بدانید این است که تحقیقات نشان داده است افرادی که دچار کمال گرایی هستند بیشتر از سایر انسان‌ها دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند.

انواع کمال گرایی

از گذشته تا به امروز محققان بسیاری درباره موضوع کمال گرایی تحقیقات انجام داده‌اند و بر طبق نتایج تحقیقات خود کمال گرایی را عمدتا به سه نوع تقسیم‌بندی کرده اند.

کمال گرایی خود محور

افرادی که به کمال گرایی خود محور دچار هستند اهداف و آرزوهایی را برای خود تعیین می‌کنند که بیشتر از حد توان و ظرفیت‌های واقعی آن‌ها است. این نوع کمال گرایی ضررها و فوایدی دارد. از ضررهای آن می‌توان گفت که افراد دارای این نوع کمال گرایی به مقدار بیشتری از سایر افراد زمینه مبتلا شدن به افکار و مشکلات مربوط به وسواس را دارند.

همچنین باعث می‌شود تا فرد به احتمال زیاد دچار افسردگی و اضطراب شود. از فواید آن نیز می‌توان گفت فرد ترغیب می‌شود تا در انجام کارهایش بسیار انگیزه داشته باشد و برای انجام وظایفش سخت کوش باشد.

کمال گرایی دگر محور

افرادی که دارای کمال گرایی دگر گرا هستند، به نوعی از دیگران توقع دارند تا در انجام کارهایشان بی‌نقص و کامل باشند. افرادی که نزدیکی بیشتری با این افراد کمال گرا دارند به‌خصوص در محیط خانواده و یا کار بیشتر از بقیه در معرض توقعات کمال گرایانه این افراد هستند و ممکن است مدام از آن‌ها انتقاد شده و خواسته شود تا عیب‌های کاری و شخصیتی و رفتاری خود را برطرف کنند.

 به عنوان مثال بسیاری از ما در طول زندگیمان پدر و مادرهایی را دیده‌ایم که بیش از حد بر روی نمرات و عملکرد تحصیلی فرزندانشان حساس هستند و مدام از آن‌ها می‌خواهند که درس بخوانند و نمرات خود را بالا ببرند. این نوع کمال گرایی اگر کنترل نشود ممکن است به مراحل خطرناکی از جمله کنترل‌گری برسد که شاید عواقب جدی برای خود فرد و اطرافیانش به دنبال داشته باشد.

کمال گرایی تجویز شده اجتماعی

اگر فرد در درون ذهن خود این تصور را داشته باشد که دیگران از او توقع دارند بی‌نقص باشد و کار و وظایف خود را به صورت کامل و بی‌هیچ عیب و نقضی انجام دهد و او این انتظارات دیگران از خود را درونی کرده باشد در چنین حالتی می‌توان گفت که این فرد دچار کمال گرایی تجویز شده اجتماعی است.

به عنوان مثال یک مرد متاهل را در نظر بگیرید که همسرش از او توقع دارد که در انجام کارهای خانه، تربیت فرزندان و درآمد شغلی بهتر عمل کند.

چنین فردی اگر دارای کمال گرایی تجویز شده اجتماعی باشد بیشتر از سایر افراد متاهل ذهنش درگیر پاسخ دادن به توقعات همسرش می‌شود و سعی می‌کنند تمام انتظارات همسرش را به صورت کامل و بدون عیب و نقص انجام دهد و این چنین توقعات همسرش را در خود درونی می‌کند.

نشانه‌های کمال گرایی

کمال گرایی دارای نشانه‌هایی است. یکی از این نشانه‌ها زمانی است که فرد قصد انجام کاری را دارد اما به شدت از سرنوشت انجام کار و اینکه شاید به شکست منجر شود ترس و اضطراب داشته باشد. همچنین افراد دارای کمال گرایی معمولاً آرزوها و اهدافی دارند که انجام آن‌ها بالاتر از توان و استعدادهای آن‌هاست.

چنین افرادی توقع دارند که کارهای خود را بدون هیچ عیب و نقصی انجام بدهند و چون توقعات آن‌ها غیر منطقی است و امکان‌پذیر نیست به محض شکست در بی‌عیب بودن ممکن است احساس کنند که فردی ناتوان و کم ارزش هستند.

 چنین احساسی می‌تواند حتی روند معمول زندگی را برای فرد دچار چالش کند. افراد دارای کمال گرایی معمولاً مدام با خود یا دیگرانی که از آن‌ها توقع بی‌نقصی دارند دچار کشمکش هستند. آن‌ها ممکن است مدام از خود انتقاد کنند که چرا فلان کار را کامل انجام نداده‌اند یا از دیگران انتقاد کنند که چرا در انجام کار یا وظیفه‌شان نقصی ایجاد شده است.

افرادی که دچار کمال گرایی هستند خیلی بیش از حد ذهن‌شان درگیر اهدافی است که در گذشته نتوانسته‌اند به آن‌ها برسند و مدام به اهدافی که در آینده دارند می‌اندیشند و اینکه چطور می‌توانند بدون هیچ نقصی به آن‌ها برسند.

فرد کمال گرا ممکن است مدام به دنبال گرفتن تأیید از دیگران باشد، مثلا ممکن دائماً از اعضای خانواده و همکارانش بخواهد که او را تصدیق کنند که او آن‌قدر توانایی دارد که تمام اموری که از طرف آن‌ها به او محول شده است را بی‌کم و کاستی راست و ریس کند و این حس تأیید گرفتن درواقع برای این است تا فرد کمال گرا آرام شده و اضطراب خود از شکست احتمالی در انجام امور را برطرف کند.

فرد کمال گرا بسیار به اینکه دیگران برای او ارزش و احترام قائل باشند اهمیت می‌دهد و به همین دلیل به دنبال موفقیت‌های بیرونی مثل برنده شدن در مسابقات ورزشی و یا بالا بودن نمرات و مدرک تحصیلی است تا دیگران توانایی‌ها و استعدادهای او را تصدیق کرده و او این چنین درباره خود حس رضایت و کامل و با ارزش بودن داشته باشد.

دلایل ایجاد کمال گرایی

به عقیده محققان، عامل مختلفی می‌تواند در ایجاد کمال گرایی در فرد نقش داشته باشد. اگر یک فرد زمینه ژنتیکی کمال گرایی در خانواده‌اش وجود داشته باشد احتمال بروز این صفت در او نیز بالا می‌رود.

همچنین نحوه‌ای که خانواده در سنین کودکی و نوجوانی فرزندان خود را تربیت می‌کنند از جمله توقع‌هایی که از آن‌ها دارند و فشاری که سنگینی این توقع‌ها بر دوش فرزندان می‌گذارد می‌تواند در ایجاد صفت کمال گرایی در فرد مؤثر باشد. وجود تروما در سنین پایین نیز می‌تواند احتمال بروز کمال گرایی را افزایش دهد.

چه کسانی بیشتر در معرض کمال گرایی قرار می‌گیرند؟

کسانی که در گذشته هر نوع آسیبی به آن‌ها وارد شده که منجر به بروز اختلالات روانی در آن‌ها شده به همراه کسانی که دارای پیش‌زمینه ژنتیکی کمال گرایی هستند بیشتر از بقیه در معرض کمال گرایی قرار دارند.

تحقیقات مختلف نشان داده است ورزشکاران حرفه‌ای در کنار هنرمندان و افراد مشهور که در معرض قضاوت مردم در رسانه‌های اجتماعی هستند مستعد مبتلا شدن به کمال گرایی هستند. در کنار این‌ها می‌توان به دانشجویان رشته‌هایی مثل پزشکی و داروسازی و حقوق اشاره کرد که دوران تحصیلی که سپری می‌کنند مملو از استرس و فشار و همچنین رقابت است.

اثرات مضر کمال گرایی

جالب است بدانید که در تحقیقات مختلفی که دانشمندان انجام داده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که افراد کمال گرا بیشتر از سایر افراد دچار اضطراب می‌شوند و به نسبت بقیه کم‌تر از زندگی که برای خود ساخته‌اند خشنود و راضی هستند. همچنین این تحقیقات نشان داده است که افراد کمال گرا بیشتر از سایرین در کارهایشان اهمال کاری می‌کنند و به دلیل وسواسی که دچار آن هستند در انجام کارهایشان بیش از حد وقت هدر می‌دهند.

این افراد به دلیل اینکه از سرانجام کاری که می‌خواهند انجام بدهند ترس دارند در مواردی هدفی را که به دنبال آن بوده‌اند از قبل از برداشتن اولین قدم رها می‌کنند. کمال گرایی باعث می‌شود تا فرد به توانایی‌ها و استعدادهایی که دارد شک کند و نتواند خلاقیت خود در انجام بسیاری از کارها را نشان دهد.

اگر شما هم فردی کمال گرا هستید باید بدانید که این ویژگی ممکن است رابطه شما با خانواده و همکارانتان را دچار چالش جدی کند. آن‌ها ممکن است به خاطر توقعاتی که شما از آن‌ها برای بی‌نقص بودن دارید از شما ناراحت شده و روابطشان با شما سرد شود.

علاوه بر این افراد کمال گرا به نسبت سایر مردم ریسک بالاتری برای ابتلا به بیماری‌های روانی اختلال وسواس اجباری (OCD)، اختلال اضطراب فراگیر اساسی، بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی دارند.

راه‌های مقابله با کمال گرایی

برای مقابله با کمال گرایی باید سعی کنیم اهدافی که برای زندگیمان انتخاب می‌کنیم مبتنی بر توانایی‌ها و استعدادهایمان باشد. همچنین می‌توانیم یک کار سرگرم کننده انتخاب کنیم که موفق نشدن در آن پر خطر نباشد تا این گونه به شکست خوردن عادت کنیم و از آن برای خودمان یک غول نسازیم.

 راه دیگر این است که سعی کنیم شکست‌های گذشته خودمان را فراموش کنیم و بیش از حد نگران سرنوشت خود در آینده پیش رویمان نباشیم. برای عادت کردن به زندگی در زمان حال می‌توان تمریناتی مانند مدیتیشن انجام داد. علاوه بر این برای شناسایی و دور ریختن طرز فکرهای منفی خود می‌توانیم از یک درمانگر با تجربه کمک بگیریم.

جمع‌بندی آنچه در این مقاله آموختیم :

کمال گرایی وضعیتی است که در آن ما اهداف غیر واقعی را برای خود مشخص می‌کنیم که متناسب با واقعیت موجود نیست. این رفتار می‌تواند باعث ایجاد اضطراب و وسواس در ما بشود. ما باید به شناختی از خود و دنیای اطرافمان برسیم که مبتنی بر واقعیات باشد تا زندگی آرام تری داشته باشیم.

منبع : verywellhealth.com