بررسی چیستی هوش هیجانی + بهترین تکنیک‌ها برای تقویت هوش عاطفی در بزرگسالان

یکی از نشانه های انسانهای باهوش، توانایی کنترل و مهار احساسات خود و اطرافیان میباشد. این ویژگی به عنوان هوش هیجانی در دنیای روانشناسی شناخته میشود. در پاسخ به سوال هوش هیجانی چیست؟ باید اشاره کرد، که این هوش با کنترل احساسات فردی بستر موفقیت در تمامی ابعاد را فراهم میکند. بر اساس جدیدترین بررسی های روانشناسی صورت گرفته؛ هوش هیجانی عاملی موثر بر موفقیت میباشد. هوش هیجانی یا هوش عاطفی در موفقیت کلی فرد نقش موثر و کاملا پررنگی دارد. به نوعی فرد از توانایی لازم جهت مدیریت و کنترل احساسات خود برخوردار میباشد. همچنین فردی که از چنین هوشی برخوردار است، قدرت بسیار بالایی در درک و تشخیص احساسات دارد.

هوش هیجانی چیست؟ چه کاربردی در زندگی دارد؟

هوش هیجانی به معنای کنترل و مهار احساسات عاطفی در شرایط و موقعیت های مختلف میباشد. به نوعی فرد از مهارت لازم در مدیریت احساسات خود برخوردار است. به نوعی یکی از مؤلفه های ضروری جهت موفقیت هوش عاطفی میباشد. در واقع با پیش بینی و بررسی احساسات طرف مقابل میتوانید عملکرد بهتری داشته باشید. هوش هیجانی به زبان ساده یعنی کنترل و مهارت هرگونه احساسات عاطفی جهت دسترسی به موفقیت می باشد. از کاربردهای اصلی هوش هیجانی در زندگی میتوان به کنترل و مهار استرس اشاره کرد؛ زیرا فرد به درک عمیقی از احساسات خود دست پیدا میکند. همچنین برقراری ارتباط موثر موجب همدردی با دیگران خواهد شد. از دیگر کاربردهای هوش هیجانی برطرف کردن چالشها و تعرضات میباشد. یکی از دغدغه های اصلی و اساسی افراد هوش هیجانی چیست و چه کاربردی دارد؟ می باشد. در پاسخ این سوال باید اشاره کرد، که توانایی کافی در کنترل احساسات بستری امن جهت موفقیت را فراهم خواهد کرد. این هوش عاطفی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ زیرا موجب کنترل عواطف در موقعیتهای مختلف میشود.

EQ مهم تر است یا IQ

در واقع EQ مخفف کلمه Emotional Quotient یا همان هوش عاطفی میباشد. هوش هیجانی نقش موثری در کنترل احساسات فردی در شرایط مختلف دارد. همچنین هوش عاطفی نقش موثری در سلامت روحی و روانی نیز دارد. به طوری که هوش هیجانی خطر ابتلاء و درگیری با بیماری های مختلف روحی را به شدت کاهش میدهد. انسانهای بالغ باید به دنبال تقویت هوش هیجانی باشند. رشد و توسعه هوش هیجانی نقش موثری در موقعیت دارد. IQ نیز به معنای هوش منطقی است، که به تصمیم گیری بهتر کمک زیادی میکند. بر اساس مطالعات جدید روانشناسی هوش هیجانی و هوش عاطفی هر دو نقش موثری در موفقیت فرد دارند. به نوعی برای کسب موفقیتها و دستاوردهای بزرگ باید نسبت به تقویت هر دو اقدام نمود.

ابعاد مختلف هوش هیجانی

هوش هیجانی ابعاد مختلفی دارد، که هر یک نقش موثری در افزایش هوش عاطفی نیز دارند. در هوش هیجانی فرد پس از مواجه شدن با چالشهای مختلف به واسطه احساسات خود اقدام به کنترل موقعیت موجود میکند. به نوعی با تنظیم رفتارهای آگاهانه میتوانید عملکرد بهتری را از خود در موقعیتهای گوناگون ثبت کنید. برای تقویت هوش هیجانی باید به ابعاد مختلف آن توجه داشته باشید. مولفه های هوش هیجانی توانایی فرد در کنترل احساسات عاطفی، خواسته ها و هیجان را افزایش میدهد. این افراد روحیه همدلی بسیار بالایی دارند. به طوری که در هر موقعیت به دنبال ایجاد انگیزه برای اطرافیان هستند. ابعاد مختلف هوش هیجانی باعث ایجاد چارچوب ذهنی امنتری خواهند شد.

●خودآگاهی:

از ابعاد و مولفه های اصلی هوش هیجانی میتوان به خودآگاهی اشاره کرد. خودآگاهی به معنای شناسایی کامل احساسات و عواطف فردی میباشد. در واقع شما از مهارت کافی در شناسایی احساسات اولیه خود برخوردار هستید. به نوعی جنس و نوع افکارتان را بهتر از هر کسی میشناسید.

●خودمدیریتی:

از دیگر مولفه های بسیار مهم در هوش هیجانی میتوان به خودمدیریتی اشاره کرد. در واقع فرد قدرت کنترل احساسات و هیجانات خود را در موقعیتهای مختلف دارد. همچنین در صورت نیاز احساسات خود را به صورت مدیریت شده بروز میدهد.

●آگاهی اجتماعی و تشخیص احساسات دیگران:

منظور از آگاهی اجتماعی در هوش هیجانی توانایی کافی در درک احساسات واقعی دیگران میباشد. به نوعی فرد قدرت ادراک احساسات مختلف عاطفی را دارد. همچنین از نظر اجتماعی چنین افرادی از موقعیت بسیار ویژه و ممتازی برخوردار هستند. به نوعی با اجرای رویکردهای مختلف میتوانند در فعالیتهای گروهی بهترین عملکرد ممکن را ثبت کنند. همچنین این افراد از نظر اجتماعی احساس راحتی میکنند. به طوری که نقش پویایی قدرت و عواطف را درک کرده و به صورت مدیریت شده آن را پیش میبرند.

●مدیریت رابطه ( اداره کردن روابط):

افرادی که از هوش هیجانی بسیار بالایی برخوردار هستند، مهارت کافی در مدیریت روابط خود دارند. به طوری که فرد با کنترل روابط خود میتواند مسیری امن را برای احساسات خود تعریف کند. چنین افرادی به حد و مرزهای موجود در روابط به خوبی توجه میکنند. به نوعی در یک چارچوب خاص روابط خود را پیش میبرند. اداره کردن رابطه های مختلف اجتماعی، کاری، عاطفی، دوستانه و…. در موقعیتهای گوناگون برای چنین افرادی بسیار راحت و آسان میباشد.

نشانه های هوش هیجانی بالا

یکی از راههای شناسایی هوش هیجانی بالا بررسی نشانه ها میباشد. افرادی که هوش هیجانی ضعیفتری دارند؛ معمولا درگیر بیماریهای مختلف روحی و روانی میشوند. یکی از بهترین راهها برای مقابله با افسردگی تقویت هوش عاطفی میباشد. بر اساس داده های آماری جدید هوش هیجانی با سلامت روانی ارتباط کاملا مستقیم و تنگاتنگی دارد. در واقع برای موفقیت در زمینه های مختلف باید نسبت به تقویت هوش عاطفی اقدام نمود. از نشانه های اصلی هوش هیجانی بالا میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

●همدلی با دیگران در موقعیتهای مختلف:

این افراد مهارت بسیار بالایی در همدلی با دیگران دارند. به نوعی توانایی خود در کنترل احساسات را با دیگران به اشتراک میگذارند. همدلی موجب تقویت روابط اجتماعی مختلف میشود. این افراد به عنوان یک دوست یا همسر نقش خود را به بهترین شکل ممکن ایفا میکنند. در واقع با چالشهای موجود در مسیر به بهترین شکل ممکن مبارزه میکنند، تا احساسات واقعی دیگران را درک کنند.

●ارتباط قوی عاطفی با دیگران:

افرادی که هوش هیجانی بسیار بالایی دارند، به راحتی می توانند با اطرافیان ارتباط عاطفی برقرار کنند. این افراد در موقعیتهای مختلف بسیار محبوب و پرطرفدار میباشند. همچنین در روابط مختلف به دنبال درک بهتر مسائل عاطفی اطرافیان هستند. ارتباط عاطفی قوی موجب محبوبیت این افراد میشوند. به طوری که از دیدگاه روانشناسی افرادی که هوش هیجانی بالاتری دارند؛ حدود ۳۹ درصد محبوبتر هستند.

●شنونده بسیار خوب:

اغلب انسانها نیازمند یک دوست و همراه هستند، که شنونده بسیار خوبی باشد. چنین افرادی به خوب به صحبتهای دیگران گوش میدهند. از ویژگیهای شاخص چنین افرادی میتوان به درک و تحلیل مسائل عاطفی اشاره کرد. این افراد بیشتر به سخنهای طرف مقابل توجه میکنند. تحت چنین شرایطی احساسات عاطفی فرد بیشتر درگیر شخصیت جذاب و منحصر به فرد شما خواهد شد. این افراد از جملات در جایگاه مناسب استفاده میکنند. در واقع به عنوان یک فرد بی طرف شنونده صحبتهای شما خواهند شد.

●بیان احساسات به بهترین شکل ممکن:

از نشانه های اصلی هوش هیجانی بسیار بالا میتوان به بیان احساسات در موقعیتهای مختلف اشاره کرد. این افراد پس از سنجش موقعیت نسبت به بیان احساسات خود اقدام میکنند. هوش هیجانی بالا توانایی کنترل احساسات فردی را بیشتر از هر زمانی افزایش میدهد. به نوعی پس از بررسی جوانب موجود فرد احساسات واقعی خود را بیان خواهند کرد. این افراد بیش از حد احساساتی نیستند و بر اساس شرایط موجود نسبت به بیان عواطف خود اقدام میکنند.

●ابراز کنجکاوی:

از دیگر نشانه های هوش هیجانی در بین بزرگسالان و کودکان میتوان به ابراز کنجکاوی اشاره کرد. این افراد ذهن بسیار فعال و پویایی دارند. به همین دلیل ذهن کنجکاو و کاملا ماجراجویی داشته و همیشه به دنبال شناسایی ریشه واقعی مسائل مختلف هستند. این افراد در ابراز کنجکاوی نیز نهایت دقت را به خرج میدهند. به نوعی پس از بررسی شرایط موجود اقدام به بیان حس کنجکاوی خود خواهند کرد.

●تشخیص احساسات دیگران:

افرادی که هوش هیجانی بسیار بالایی دارند، از توانایی کافی در تشخیص احساسات دیگران برخوردار هستند. ذهن این افراد کاملا پویا و فعال میباشد، به طوری که به راحتی میتوانند احساسات دیگران را شناسایی کنند. والدینی که هوش هیجانی بالاتری دارند، به راحتی میتوانند فرزندان خود را در مسیر رشد و آگاهی قرار دارند. این افراد به راحتی احساست واقعی افراد در موقعیتهای مختلف را شناسایی میکنند. تشخیص احساسات دیگران برای فردی که هوش هیجانی بسیار بالایی دارد؛ بسیار راحت و آسان میباشد. همچنین افراد عادی از همنشینی و صحبت کردن با چنین افرادی بسیار لذت میبرند.

نشانه های هوش هیجانی پایین

تشخیص هوش هیجانی پایین بسیار راحت و آسان میباشد. با شناسایی و بررسی علائم به راحتی میتوانید میزان هوش عاطفی خود را مورد بررسی قرار دهید. به نوعی پس از بررسی نشانه ها میتوانید به ماهیت هوش هیجانی خود پی ببرید. در حالت کلی هوش هیجانی پایین میتواند سبب بروز مشکلات و مسائل مختلفی در موقعیتهای گوناگون شود. هوش هیجانی پایین میتواند ضربه های مختلف عاطفی و روحی را به فرد وارد کند. همچنین این افراد در نقلیه با افراد عادی زودتر درگیر بیماریهای روحی و روانی مزمن میشوند. به نوعی بیان احساسات و عواطف در موقعیتهای نامناسب میتواند خطر درگیری با بیماریهای روحی و روانی را افزایش دهد.

●کنترل عاطفی ضعیف:

کنترل احساسات در چنین افرادی معنایی ندارد. به نوعی رفتارهای هیجانی و ناهنجار موجب پدیدار شدن چالشهای مختلفی میشود. این افراد نوع خاصی از سرافکندگی را تجربه میکنند.

●مشکل در تشخیص احساسات:

تشخیص احساسات واقعی در موقعیتهای گوناگون برای چنین افرادی بسیار سخت و دشوار میباشد. به نوعی این گروه از افراد از توانایی کافی در درک احساسات واقعی خود برخوردار نیستند.

●همدلی کم:

هوش هیجانی بسیار کم میتواند توانایی فرد در همدلی را کاهش دهد. تحت چنین شرایطی افراد نقش خود را به درستی نمیتوانند ایفا کنند.

●سرزنش دیگران:

همیشه این افراد دیگران را سرزنش میکنند؛ زیرا عامل عدم موفقیت خود را فرد دیگری میدانند. سرزنش دیگران هیچ تاثیری در رشد و موفقیت چنین افرادی نخواهد داشت.

●خود محوری:

هوش هیجانی بسیار کم میتواند باعث دور شدن فرد از زندگی اجتماعی شود. به طوری که فرد برای موفقیت در ابعاد مختلف خود محوری را انتخاب میکند.

اهمیت هوش هیجانی در محیط کار

هوش هیجانی در محیط کاری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار میباشد. به نوعی هوش عاطفی میتواند به افزایش همدلی و ایجاد ارتباط موثر در بین کارمندان یک سازمان کمک بسیار زیادی کند. همچنین هوش عاطفی نقش بینظیری در پیشبرد پروژه های گروهی دارد. به طوری که افراد میتوانند با بیان احساسات خود در ابعاد مختلف به بهترین شکل ممکن با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. به نوعی کارمندان با نهایت شور و شوق فعالیت کاری خود را دنبال میکنند. همچنین در محیط کاری انعطاف پذیری لازم وجود دارد. کارمندان ارتباط کاملا سالمی با یکدیگر خواهند داشت؛ زیرا عواطف به بهترین شکل ممکن بیان میشوند.

انواع تستهای موجود برای سنجش هوش هیجانی

تستهای مختلف و متعددی برای سنجش هوش هیجانی وجود دارد. به واسطه این تستها میتوانید هوش عاطفی خود را مورد بررسی قرار دهید. این آزمون در قالب یک پرسشنامه طراحی شده اند، که فرد با پاسخ دادن به سوالات مختلف میتواند به میزان و کیفیت هوش هیجانی خود را مورد بررسی قرار دهد. این تستها به عنوان ابزاری برای اندازه گیری هوش هیجانی به شمار می آیند. در واقع عناصر مختلف هوش مورد بررسی قرار میگیرد، تا هوش هیجانی شناسایی شود.

●تست مهارتهای هوش هیجانی (MSCEIT)

●تست هوش هیجانی برادبری و گریوز

●ایندکس هوش هیجانی (EQ-i)

●ایندکس هوش هیجانی برای کودکان و نوجوانان (EQ-i: YV)

●تست هوش هیجانی بارون (Bar-On EQ-i)

راههای تقویت هوش هیجانی خود؟

روشهای مختلفی برای تقویت هوش هیجانی وجود دارد. به واسطه چنین شیوه هایی میتوانید مهارت خود را در کنترل احساسات را افزایش دهید. برای تقویت این هوش میتوانید از سبک ارتباط قاطعانه پیروی کنید. همچنین به جای واکنش دادن باید پاسخ دهید، به نوعی باید عواقب هر رفتاری را در نظر بگیرید. برای تقویت هوش هیجانی باید یک شنونده فعال باشید. همچنین انگیزه کافی و خودآگاهی در این مسیر موجب موفقیت خواهد شد. مهارت رهبری را باید خوب بیاموزید و حتی تمرین کنید. همدلی را باید به خوبی تمرین کنید، تا از چالشهای موجود در مسیر دور شوید.

سخن پایانی

هوش هیجانی به معنای توانایی کافی در کنترل احساسات خود و دیگران میباشد. به نوعی افرادی که هوش عاطفی بسیار بالایی دارند، در موقعیتهای مختلف موفقیت را به معنای واقعی تجربه میکنند. به واسطه روشهای گوناگون میتوانید هوش هیجانی خود را تقویت کنید. از راههای تقویت هوش عاطفی میتوان به: توسعه فردی، خودآگاهی، افزایش روحیه همدلی، ایجاد انگیزه و…. اشاره کرد.