علت، علائم و درمان نشخوار فکری: چگونه از عوارض آن رهایی یابیم؟
گاهی اوقات ممکن است برای شما پیش آمده باشد که درگیر افکار نگران کننده باشید یا اینکه افکار خنثی خود را بیش از حد تجزیه و تحلیل کنید. در این حالت، شما دچار نشخوار فکری یا ذهنی هستید. آشنایی با این اختلال و بررسی آن می‌تواند به شما کمک کند تا برای همیشه از شر افکار تکراری خلاص شوید. پس اگر تمایل دارید در مورد نشخوار ذهنی، علائم و نشانه‌ها، دلایل ایجاد، عوارض و روش‌های درمان آن بیشتر بدانید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
با نشخوار فکری و علائم آن بیشتر آشنا شوید
تفکر تکراری یا تمرکز بر روی احساسات منفی، دلایل و پیامدهای آن با عنوان نشخوار فکری یا ذهنی شناخته می‌شود که جنبه منفی و تکراری آن می‌تواند شرایط موجود را برای فرد بیمار بدتر کند. نشخوار ذهنی که چرخه‌ای از افکار منفی را برای فرد به وجود می‌آورد، در واقع یک نوع تفکر است که با نشانه‌هایی از اختلالات اضطراب مثل اختلال افسردگی، اختلال وسواس فکری – اجباری یا اختلال اضطراب فراگیر در فرد ظاهر می‌شود. افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، گمان می‌کنند که با فکر کردن زیاد در مورد یک موضوع می‌توانند در زمان رخ دادن اتفاق با آن مقابله کنند یا اینکه از وقوع آن جلوگیری نمایند. در حالی که این تفکر کاملاً اشتباه بوده و فقط باعث بروز اختلال در زندگی روزمره فرد می‌شود. به طور کلی علائم نشخوار فکری عبارت است از:
- فرد مکالمات خود با دیگران را مدام مرور می‌کند و به دنبال مؤاخذه خود یا دیگران می‌گردد.
- فکر کردن بیش از حد در مورد رفتار یا گفتار دیگران
- احساس خستگی روانی
- انواع اختلال خواب از جمله بارزترین علائم نشخوار فکری محسوب می‌شود.
- فردی که درگیر افکار تکراری است، نمی‌تواند نگرانی‌های درونی ذهن خود را به خوبی کنترل کند.
- عدم احساس آرامش فکری و روانی
- داشتن افکار منفی زیاد نسبت به خود و دیگران
- عدم قدرت تصمیم‌گیری و اصلاح رویدادهای منفی
مهم‌ترین علت نشخوار فکری یا ذهنی چیست؟
نشخوار فکری یک مکانیسم منفی ذهنی است که برای مقابله با مشکلات مختلف به وجود می‌آید و تا زمانی که با مکانیسم بهتری جایگزین نشود، باعث ایجاد مشکلات جسمی و ذهنی در فرد خواهد شد. دلایل متعددی در بروز این اختلال نقش دارد، اما به طور کلی مهم‌ترین علت ایجاد نشخوار ذهنی عبارت است از:
- هوش هیجانی پایین
- اعتماد به نفس پایین
- قرار گرفتن در موقعیت‌های استرس‌زا
- پایین بودن عزت نفس
- سابقه ترومای جسمی یا روحی در دوران کودکی و نوجوانی می‌تواند علت ایجاد نشخوار ذهنی در فرد باشد.
- وجود عوامل استرس‌زای غیر قابل کنترل مثل بیکاری و ناامنی شغلی
چند مورد از عوارض نشخوار فکری یا ذهنی که بهتر است بدانید
در خصوص عوارض نشخوار فکری یا ذهنی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- خطر ابتلا به برخی از اختلالات روانی را در فرد افزایش می‌دهد.
- افکار تکراری به صورت قابل توجهی باعث کاهش کیفیت خواب فرد می‌شود و اجازه نمی‌دهد او به اندازه کافی بخوابد، چراکه نشخوار فکری موجب تشدید اضطراب می‌شود و افزایش اضطراب، هوشیاری بدن را بیشتر می‌کند.
- باعث تغییر تعادل شیمیایی بدن می‌شود و احتمال دارد به بخش‌هایی از مغز که تنظیم‌کننده احساسات هستند، صدمه بزند.
- مهارت‌های اجتماعی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مثلاً ممکن است فرد به دلیل ترس از صحبت با دیگران، از رفتن به مهمانی اجتناب کند.
- کاهش خلاقیت از دیگر عوارض نشخوار فکری در افراد است.
- این اختلال باعث می‌شود، فرد مدام در معرض استرس باشد که در طولانی مدت فشارخون را افزایش داده و منجر به مشکلات قلبی می‌شود.
- طولانی شدن یا تشدید افسردگی
برای درمان نشخوار فکری از چه روش‌هایی استفاده می‌شود؟
معمولاً مراجعه به روان‌شناس و روان‌درمانگر بهترین و اصلی‌ترین راه کنترل و درمان نشخوار فکری است؛ چراکه یک روان‌شناس خوب به دلیل داشتن تخصص و تجربه در زمینه درمان و رفع مشکلات مربوط به سلامت روان می‌تواند به فرد مبتلا به این اختلال کمک کند تا از مشکل زیاد فکر کردن و نشخوار فکری رها شود. با این وجود، درمان شناختی – رفتاری، درمان نشخوار ذهنی با دارو، درمان شناختی – رفتاری متمرکز بر نشخوار فکری و روان‌درمانی تحلیلی از جمله بهترین رویکردهای روان‌درمانی و تکنیک‌های مورد استفاده برای درمان این اختلال محسوب می‌شوند.
درمان شناختی – رفتاری (CBT) نشخوار فکری
این روش با شناسایی باورهای مشکل‌ساز و افکار ناسالم، علت نشخوار فکری را در فرد تشخیص داده و با کار بر روی توانایی تصمیم‌گیری و به چالش کشیدن افکار ناکارآمد، به درمان این اختلال می‌پردازد.
درمان شناختی – رفتاری (RFCBT) متمرکز بر نشخوار ذهنی
این روش که به صورت خاص برای درمان نشخوار فکری طراحی شده، به ویژه برای افراد افسرده درگیر با افکار تکراری مؤثر بوده و به دنبال تغییر یا اصلاح فرایندهای فکری ناسالم ایجادکننده نشخوار فکری است. از جمله برنامه‌های درمانی RFCBT می‌توان به خود شفقت ورزی، آموزش حل مسئله، جایگزینی تفکر مثبت به جای تفکر منفی و تصمیم‌گیری اشاره نمود.
روش روان‌درمانی تحلیلی نشخوار فکری
این روش به عنوان مهم‌ترین رویکردهای روانکاوی است که به شکل ریشه‌ای به بررسی مسائل مربوط به سلامت روان فرد مثل نشخوار ذهنی می‌پردازد و فقط به دنبال رفع نشانه‌های و علائم ناشی از مشکلات و اختلالات روانی نیست. روش روان‌درمانی تحلیلی برای درمان فرد مبتلا به نشخوار ذهنی از تکنیک‌هایی مثل تحلیل رؤیا، تداعی آزاد و بررسی موضوعات انتقال متقابل مشکلات سلامت روان استفاده می‌کند.
درمان نشخوار ذهنی با دارو
اگرچه بهترین روش درمان نشخوار فکری استفاده از روان‌درمانی است، اما در صورتی که نشخوار ذهنی غیر قابل کنترل بوده و باعث ایجاد مشکلات زیاد برای فرد گردد، معمولاً از دارو برای درمان استفاده می‌شود. ونلافاکسین، پاروکستین، فلوکستین، فلووکسامین و اس‌سیتالوپرام از جمله داروهایی هستند که برای کنترل و مدیریت نشخوار فکری توسط روانپزشک معالج برای فرد بیمار تجویز می‌شوند.
کلام آخر
با توجه به مطالب بیان شده نشخوار فکری یکی از اختلالات روانی است که می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی نظیر افسردگی، اضطراب و احساس شرم یا گناه در فرد شود. این اختلال به صورت افکاری تکراری و ناخوشایند بروز پیدا می‌کند که اغلب کنترل آن برای فرد دشوار است. برای رهایی از عوارض نشخوار ذهنی، ضروری است به راهکارهای درمانی مناسب توجه شود. یکی از موثرترین روش‌های درمانی، درمان شناختی – رفتاری (CBT) نشخوار فکری است که با تغییر الگوهای فکری منفی و تکراری، به بهبود وضعیت روانی فرد کمک می‌کند. همچنین، روش درمان شناختی – رفتاری (RFCBT) متمرکز بر نشخوار ذهنی نیز به طور خاص برای مدیریت و کاهش نشخوار فکری طراحی شده است. این روش‌ها می‌توانند به فرد کمک کنند تا از چرخه افکار منفی خارج شده و زندگی سالم‌تری را تجربه کند. بنابراین، برای درمان و کنترل نشخوار ذهنی، مراجعه به یک روانپزشک متخصص و مجرب و بهره‌گیری از این روش‌های درمانی توصیه می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید