چگونه وسواس تقارن را شناسایی و درمان کنیم؟
یکی از انواع وسواس که در بسیاری از افراد دیده می‌شود، اختلال وسواس تقارن یا قرینگی است که در ظاهر به زندگی نظم می‌دهد، اما در حقیقت باعث بروز آسیب‌های جسمی و روحی و همچنین پیامدهای مهم در زندگی شخصی و اجتماعی بیمار می‌شود. وسواس متقارن می‌تواند باعث اختلال در انجام وظایف شخصی و کاری فرد مبتلا شود؛ چراکه او تا زمانی که اجسام متقارن و منظم نباشند، روی فعالیت‌های دیگر تمرکز نمی‌کند. با توجه به اهمیت این موضوع، ما در این مطلب تصمیم گرفتیم به بررسی وسواس متقارن، علائم و نشانه‌ها، پیامدها و روش‌های درمان آن بپردازیم. پس اگر شما هم درگیر این نوع وسواس هستید، تا پایان همراه ما باشید.
منظور از وسواس تقارن چیست و به چه دلایلی در فرد ایجاد می‌شود؟
یکی دیگر از شاخه‌های وسواس فکری و عملی، وسواس تقارن است که باعث می‌شود فرد مبتلا در مورد نظم و تقارن اجسام درگیر وسواس شود و هنگام دیدن اشیای نامناسب و نامتقارن، احساس ناراحتی و پریشانی نماید؛ چراکه در زندگی افراد مبتلا به وسواس قرینگی، همه چیز باید منظم و متقارن باشند. هنوز به درستی علت وسواس تقارن مشخص نیست، اما در این رابطه نظریه‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند در بسیاری از بیماران دلایل ابتلا را توضیح دهد:
- جنسیت: تحقیقات بسیاری ثابت کرده که جنسیت اولین عامل بروز این اختلال است، به‌طوری‌که وسواس تقارن در مردان نسبت به زنان شیوع بیشتری دارد.
- سن: دومین عامل را می‌توان سن فرد مبتلا در نظر گرفت، به صورتی که در مردان سن شروع به وسواس قرینگی پایین‌تر از زنان بوده و نشانه‌های اولیه آن از سن کودکی و نوجوانی شروع می‌شود.
- ژنتیک: عامل دیگری که تحقیقات آن را در ابتلا به وسواس تقارن دخیل می‌داند، عامل ژنتیک بوده و به این ترتیب می‌توان بیان نمود که بسیاری از کودکان خصوصیات خود را از والدین به وسیله DNA به ارث می‌برند و وسواس هم می‌تواند از این طریق به آنها منتقل شود؛ بنابراین زندگی با والدین وسواسی، ریسک ابتلای این اختلال را در کودک بیشتر می‌کند.
- محیط: به عنوان یکی دیگر از دلایل و علت وسواس تقارن می‌توان به عامل محیط اشاره نمود. مثلاً اشتباهات والدین در تربیت فرزند، وجود اختلافات شدید خانوادگی، افسردگی، الگوی فکری نادرست، تماشای یک فیلم یا خبرهای ترسناک برخی از عوامل محیطی تأثیرگذار در ابتلا به وسواس قرینگی هستند.
نشانه‌ها و علائم وسواس تقارن چیست؟
فردی که به وسواس تقارن مبتلا است، مجموعه‌ای از علائم و رفتارهای خاص را از خود نشان می‌دهد که معمولاً همراه با احساس اضطراب شدید بوده و تا موقعی که او نتواند نظم و تقارن دلخواهش را ایجاد کند، این نشانه‌ها کاهش نمی‌یابد. به‌طورکلی برخی از شایع‌ترین علائم وسواس تقارن شامل موارد زیر می‌شود:
- کاهش اعتماد به نفس در صورت وجود عدم تقارن در بدن یا صورت خود
- انجام رفتارهای تکراری مثل مرتب کردن مدام اشیا به صورت تقارن برای ایجاد نظم و ترتیب در محیط
- نگرانی از وقوع اتفاقی بد در نتیجه نامتقارن بودن اجسام
- کمال‌گرایی شدید برای رسیدن به نظم و تقارن
- توجه بیش از حد به کوچک‌ترین جزئیات
شناخت این علائم می‌تواند گامی مؤثر برای درمان اختلال وسواس باشد و کمک کند تا فرد مبتلا مسیر بهبودی خود را سریع‌تر طی کند.
اختلال وسواس تقارن ممکن است چه پیامدهایی بر روی زندگی افراد داشته باشد؟
میزان و شدت علائم وسواس تقارن در افراد مختلف، متفاوت است و می‌تواند زندگی روزمره آنها را تحت تأثیر قرار است. افرادی که وسواس قرینگی در آنها محدودتر است، کنترل نشانه‌های اختلال در آنها آسان‌تر بوده و درمان نتیجه‌بخش‌تر خواهد بود. اما برای افرادی که درگیر وسواس‌های عمومی هستند و در بسیاری از جنبه‌های زندگی روزانه خود با این اختلال روبرو می‌شوند، ممکن است بهبود و درمان بیماری سخت و طاقت‌فرسا باشد. با این وجود، زندگی با اختلال وسواس متقارن با چالش‌ها و مشکلات زیادی همراه بوده که مدیریت و کنترل آنها دشوار به نظر می‌رسد؛ بنابراین، چنانچه وسواس قرینگی از نوع حاد درمان نشود، بر روی تمام جنبه‌های زندگی فرد اثر خواهد گذاشت؛ چراکه با ظاهر شدن نشانه‌های وسواس تقارن در فرد، تمرکز او بر روی محیط اطرافش دشوار خواهد بود و این مسئله ممکن است باعث اختلال حواس فرد در محیط کار شده و به علت تکرار مداوم این عدم تمرکز، او درگیر مشکلات متعدد در شغل خود شود که در نهایت به از دست دادن شغل و بیکاری منتهی گردد.
از دیگر پیامدهای وسواس تقارن می‌توان به تلاش برای حفظ نظم، تقارن و ترتیب در چیدمان وسایل اشاره نمود که وقت زیادی از فرد مبتلا درگیر این وسواس شده و این موضوع می‌تواند در فعالیت‌هایی که وابسته به زمان‌بندی هستند، نظیر مراجعه به مدرسه یا ساعت شروع کار، مشکلاتی را ایجاد کند. منزوی شدن از نظر اجتماعی هم به عنوان یکی از پیامدهای وسواس متقارن در نظر گرفته می‌شود که باعث محدود شدن دامنه روابط اجتماعی فرد با دیگران خواهد شد. زندگی با این اختلال می‌تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس و احساس کم ارزشی در فرد شود. همچنین وسواس متقارن ممکن است باعث شود فرد با تعارض هویتی روبرو شده و گاهی اوقات فراموش کند که قبل از این اختلال چگونه زندگی می‌کرده است. این مسائل همچنین در گروه اختلال وسواس فکری قرار می‌گیرند که تأثیرات عمیقی بر زندگی فرد دارند.
با استفاده از کدام روش‌ها می‌توان به درمان وسواس تقارن کمک کرد؟
معمولاً درمان وسواس متقارن به وسیله پزشک متخصص انجام می‌شود و می‌تواند یک یا ترکیبی از روش‌های زیر باشد:
- روان‌درمانی وسواس متقارن: در این روش برای روان‌درمانی فرد مبتلا از تکنیک‌های روان‌درمانی فردی یا گروهی، رفتاردرمانی و تحلیل روان‌شناختی استفاده می‌شود.
- دارودرمانی وسواس متقارن: در این روش از داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی برای کاهش نشانه‌های وسواس تقارن استفاده می‌شود.
- روش تحریک قطعی یا ERP: برای درمان وسواس تقارن، این روش بسیار مؤثر است؛ چراکه فرد به صورت مستقیم با شرایطی که وسواس را به وجود آورده است، مواجه شده و تلاش می‌کند تا بدون اجبار بر روی وسواس قرینگی خود، فعالیت‌های عادی را انجام دهد.
- تغیر رفتار در وسواس متقارن: این روش با استفاده از آموزش مهارت‌هایی نظیر روش‌های آرامش‌بخش، تنفس عمیق و تکنیک‌های دیگر صورت می‌گیرد و کمک می‌کند تا اضطراب و استرس فرد کاهش یابد. روش تغییر رفتار هم نقش مهمی در درمان وسواس متقارن دارد.
کلام آخر
با توجه به مطالب بیان شده در خصوص چگونه وسواس تقارن را شناسایی و درمان کنیم؟ دانستید در این عارضه، فرد مبتلا به حفظ تقارن و نظم در محیط یا حتی بدن خود نیاز شدیدی احساس می‌کند و چنانچه با عدم تقارن مواجه شود، دچار اضطراب و استرس خواهد شد. در نتیجه، برای کاهش این اضطراب مجبور است برای برقراری تعادل و قرینگی در محیط برخی از رفتارهای تکراری را انجام دهد که این رفتارها زمان زیادی را از فرد می‌گیرند و کیفیت زندگی‌اش را کاهش می‌دهد. یکی از راهکارهای مؤثر برای کمک به این افراد، روش تحریک قطعی است که با مواجه کردن تدریجی فرد با شرایط نامتقارن، او را در کنترل اضطراب و کاهش نشانه‌های وسواس یاری می‌دهد؛ لذا در این شرایط به منظور کاهش نشانه‌های وسواس تقارن، کنترل و درمان این اختلال اهمیت زیادی دارد.
دیدگاهتان را بنویسید