چطور ذهنی سازی میتواند به درمان اختلالات روانی کمک کند؟

ذهنی سازی فرایندی است که بین ذهن و بدن ارتباط برقرار میکند و باعث میشود فرد با تمرکز بر تصویرسازی ذهنی و به صورت آگاهانه به تفکر بپردازد. با توجه به اینکه منتالیزیشن موجب افزایش عملکرد شخصیتی فرد و بهبود کیفیت زندگی او میشود، ما در این مطلب تصمیم گرفتیم به بررسی این موضوع بپردازیم که درمان اختلالات روانی به وسیله رویکرد ذهنی سازی چگونه امکانپذیر است؟ پس تا پایان همراه ما باشید.
منظور از ذهنی سازی یا منتالیزیشن چیست؟
فرایند ذهنی سازی به فعالیت ذهنی گفته میشود که مربوط به ادراک و فهم رفتار خود و دیگران با توجه به شرایط و حالتهای ذهنی بوده و شامل احساسات، اهداف، نیازها و نیتهای افراد میشود. به بیان دیگر ذهن سازی همان درک خود و دیگران بر اساس آنچه درون ما روی میدهد، است. در خصوص ذهنی سازی و منتالیزیشن، تعاریف متعددی مطرح شده که برخی از آنها عبارتاند از:
- تمرکز داشتن بر روی حالت ذهنی خود و حالتهای ذهنی دیگری
- توجه کردن به ذهن
- یادگیری درک سوءتفاهمها
- دیدن خود از بیرون و دیگری از درون
درمان ذهن سازی چه کاربردهایی دارد؟
ذهنی سازی یک رویکرد درمانی در رابطه با زندگی اجتماعی و وضعیت روانی فرد است و کاربردهای بسیاری دارد و به عنوان ابزاری مؤثر در زمینه کنترل درد، مدیریت استرس و اضطراب و تسهیل در درمان برخی از بیماریها مورد استفاده قرار میگیرد. در ادامه برخی از کاربردهای این رویکرد مهم را برایتان بازگو میکنیم:
- Mentalization از جمله روشهای مؤثر در درمان اختلالات شخصیتی به ویژه اختلال چندشخصیتی و اختلال شخصیت مرزی است و به این افراد کمک میکند تا بتوانند مهارتهای موردنیاز خود نظیر برقراری ارتباطات بهتر و مدیریت احساسات را به دست آورند.
- ذهنی سازی از جمله ابزارهای مورد استفاده در درمان اختلالات خوردنی و اضطرابی است و باعث تقویت نگرش مثبت فرد نسبت به بدن خود میشود.
- درمان ذهنی سازی یک ابزار قدرتمند در حوزه درمان اختلالات اضطرابی و افسردگی بوده و به فرد مبتلا کمک میکند تا با احساسات خود و دیگران بهتر آشنا شده و به یادگیری مهارتهای مدیریت استرس و اضطراب بپردازد.
- Mentalization به عنوان یک رویکرد آموزشی باعث تقویت و بهبود مهارتهای ارتباطی در افراد میشود. در نتیجه آنها درک بهتری از احساسات خود خواهند داشت و میتوانند با دیگران ارتباط مؤثر و سالمی داشته باشند.
- افزایش آگاهی و خودشناسی از دیگر کاربردهای درمان ذهن سازی است و به افراد کمک میکند تا در مورد خود و اطرافیانشان آگاهی بیشتری پیدا کنند و به درک عمیقتری نسبت به روابط اجتماعی خود برسند.
پروتکل های درمان ذهن سازی
پروتکل درمانی ذهن سازی در حوزه درمان بیماریهای روانی به خصوص اختلالات شخصیتی و اختلال شخصیت مرزی به عنوان روشی معتبر و مؤثر شناخته میشود. این روش درمانی مفهومی شامل موارد زیر میشود:
- در راستای تقویت و توسعه مهارتهای فرد در حل مسائل و مواجهه با مشکلات زندگی تمرینات مختلفی را برای او در نظر میگیرد.
- درباره ذهنی سازی، مفهوم منتالیزیشن، اهمیت این رویکرد در جهت بهبود روابط و درک بهتر خود و دیگران، مطالب مفید و مناسبی را به افراد آموزش میدهد.
- در زمینه کمک به فرد برای شناخت و کاهش تعصبها و جهلها مورد استفاده قرار میگیرد؛ چراکه تعصب و جهل ممکن است مانع از درک درست احساسات و افکار دیگران شوند.
- به توسعه توجه به درون کمک میکند و در جهت افزایش توانایی فرد در درک و توجه به درون خود، شناخت افکار و احساسات تمریناتی را به او ارائه میدهد.
- باعث توسعه توانایی درک دیگران میشود و فعالیتهایی را برای تقویت توانایی افراد در خصوص درک و تفسیر افکار، احساسات و نیازهای دیگران در نظر میگیرد.
درمان ذهن سازی شامل چه اهدافی میشود؟
انسجام بخشیدن به ابعاد مختلف ذهنی سازی از جمله مهمترین اهداف درمانی در رویکرد Mentalization است. در بسیاری از اختلالات روانی، فرد مبتلا یک خود کاذب یا بیگانه تشکیل میدهد و با فرافکنیهایی که دارد، تلاش میکند از تجربه هیجانی دوری کند و بر اساس فرضیههای ذهنی خود با جهان پیرامون رفتارهایی را پایهگذاری نماید. در درمان ذهن سازی سعی میشود تعادلی بین هیجانات و علائم بیرونی و درونی، فهم جهان خود و دیگری برقرار شود. در بعضی از افراد مبتلا به اختلالات روانی که قطبی شدن در یکی از ابعاد ذهنی سازی کنترل و مدیریت شده و منتالیزیشن خودکار رخ داده، رواندرمانگر یا روانشناس تلاش میکند، آنها را به حالت بینابینی باز گرداند. همچنین، درمان مبتنی بر ذهنی سازی باعث بهبود بینظمیهای هیجانی و بیاعتمادی در افراد مبتلا به اختلالات روانی میشود. زمانی که رواندرمانی بر اساس این رویکرد صورت میگیرد، رواندرمانگر با ایجاد ظرفیت ذهنی سازی یا پایگاه ایمن، باعث تنظیم هیجانات در فرد میشود. در طول درمان نیز، درمانگر به بررسی و ارزیابی سطوح منتالیزیشن، برانگیختگی هیجانی و دلبستگی در فرد میپردازد و هدف این است که پاسخهای عاطفی به منظور کشف چشماندازهای جدید و معنادار در فرد برانگیخته شود، البته به اندازهای که ظرفیت ذهنی سازی بر اثر برانگیختگی بیش از حد از بین نرود. مواقعی که رویدادهای بینفردی و عاطفی نظیر اختلافنظرها، سوءتفاهمها، صمیمت و طردشدنها در جلسه روانکاوی باعث به چالش کشیدن ظرفیت ذهنی سازی در فرد میشود، رواندرمانگر به بررسی توانایی او برای حفظ و بازیابی این ظرفت میپردازد. به بیان دیگر، هدف درمان مبتنی بر ذهن سازی این است که فرد حالتهای ذهنی خود و دیگری را درک کند، نحوه ارتباط با دیگران را بیاموزد، نسبت به حالتهای ذهنی خود و دیگری آگاه باشد، بر آنها تأمل کند و هنگام برقراری ارتباط از آنها استفاده نماید. برای دستیابی به چنین مهارتهایی، بسیاری از افراد از خرید دوره خودآگاهی استفاده میکنند تا به درک عمیقتری از خود و دیگران برسند و کیفیت زندگی خود را ارتقا دهند.
کلام آخر
با توجه به مطالب بیان شده در خصوص چطور ذهنی سازی میتواند به درمان اختلالات روانی کمک کند؟ دانستید این رویکرد، در علم روانشناسی یک مفهوم پیچیده است و شامل درک و تفسیر افکار و اهداف خود و دیگران میشود. منتالیزیشن در توسعه هوش عاطفی و اجتماعی افراد اهمیت زیادی داشته و باعث بهبود کیفیت زندگی آنها میشود. در حوزه روانشناسی، درمان ذهن سازی به بهبود علائم اختلالات روانی کمک میکند و باعث میشود فرد با دیگران ارتباط بهتر و سالمتری را برقرار نماید. هدف این رویکرد درمانی، تقویت ظرفیت ذهنی سازی در مراجعهکنندگان بوده و برای افراد مبتلا به اختلالات روانی یک روش درمانی مفید محسوب میشود.
دیدگاهتان را بنویسید